Spaakbreuk en ringetjes achter spaakkoppen

De ringetjes achter de koppen van mijn spaken blijven toch heel wat mensen bezighouden lijkt het wel. Vandaar toch maar eens een bericht besteden aan die ringetjes.

Laat ik beginnen met de 4 manieren waarop spaken in een wiel gedrukt worden.

Op de afbeelding kan je je een rechter voorwiel voorstellen met links de veerpoot. Uiteraard zit de naaf om de as geshoven. De naaf heeft twee flensen. De linker, waaraan spaak A en C zitten. Deze linker flens noem ik de 'binnenste' flens gezien deze het dichtst bij de fiets zit. Spaak B en D zitten in de rechter flens. Deze flens noem ik dan uiteraard de 'buitenste' flens gezien deze richting de buitenkant van de fiets wijst.

Spaak A zit dus in de binnenste flens en is vanaf de buitenkant door de flens gestoken.

Spaak B zit in de buitenste flens en is van de binnenkant van de flens naar buiten gestoken.

Spaak C zit weer in de binnenste flens en is van binnen naar buiten gestoken

Spaak D zit in de buitenste flens en is van buiten naar binnen gestoken.

Bij mij zijn de probleemspaken alléén de spaken die aan de binnenste flens zitten en van buiten naar binnen gestoken zijn, spaak A dus.

Er moet wel in gedachten gehouden worden dat spaak C niet alleen onderaan zit maar het hele wiel rond en dus ook bovenaan bij spaak A. Uiteraard zit spaak A dus ook bij spaak C. Zo ook spaak B bij D en D bij B. Maar om goed verschil aan te geven hoe de 4 verschillende spaken door beide flensen gestoken zijn, heb ik ze op 4 plekken getekend.

Dan nu een foto. Wegens ruimtegebrek heb ik de buitenste flens van Versatile 006 gefotografeerd. Voor de uitleg maakt dat verder niet zo gek veel uit. Maar het probleem doet zich dus voor bij de binnenste flens.

Spaak A in de tekening is van buiten naar binnen door de flens gestoken. Dat is in de foto hieronder ook zo. Spaak C is op de tekening van binnen naar buiten gestoken door de flens en dat zie je ook op de foto. Goed, op de foto zit je te kijken naar spaak B en D in werkelijkheid. Maar het gaat om de afstand tussen de spaak en de flens.

Kijk eerst naar spaak C. Links van de flens zie je nog net het kopje buiten de flens uit steken. Aan de rechterkant van de flens ligt de spaak vrijwel strak tegen de flens bij de knik in de spaak. Bij de rand van de flens ligt de spaak helemaal strak tegen de flens aan.

Dan spaak A. Hierbij zit de spaakkop aan de rechterkant (buitenkant) van de flens. De kop van spaak A kan je niet zien omdat die achter spaak C zit, niet zichtbaar voor het fototoestel. Maar ga vanaf spaak C naar onderen op de foto en je ziet de volgende set van spaak A en C bij elkaar waaribj de kop van die spaak A wel zichtbaar is.

Maar aan de linkerkant van de flens zie je een forse ruimte zitten tussen spaak A en de flens. De spaak raakt de flens eigenlijk nergens anders dan in het flensgat waar de spaak door de flens gestoken is.

En met die ruimte tussen flens en spaak ontstaat het probleem. Het is gewoon een stukje hefboomwerking denk ik. Anders kan ik het niet verklaren.

Dan de ringetjes. De ringetjes doe ik om de spaak nog vóór ik de spaak door de flens steek. Als ik een even dik stapeltje ringetjes om de spaak doe als er ruimte zit tussen de spaak en de flens (zie spaak A), dan zal dus de kop niet strak tegen de flens aan kunnen komen maar opgetild worden door de ringetjes. Daarbij wordt de spaak dus strak tegen de flens getrokken. De 'hefboom' tussen de kwetsbare knik in de spaak en het steunpunt in de flens is hierbij beduidend korter geworden. Daarmee wordt het moment op de knik in de spaak kleiner en verkleint dus ook de kans op breuk.

Maar diezelfde opening zie je ook bij spaak D (in werkelijkheid is spaak A op de foto dus spaak D maar de werkelijke spaak A heeft dus ook die afstand tussen flens en spaak). Hoe komt het dan dat spaak A wel breekt en spaak D niet?

Ik ga weer even uit van het rechter wiel zoals op de tekening staat. Als ik een bocht naar links maak, is de kracht op het rechterwiel het grootst.

Door de traagheid van de fiets wil de fiets zelf rechtdoor maar het wiel trekt hem naar links. Maar de fiets drukt in wezen tegen de as naar rechts. In wezen wil de fiets het wiel dus in een schuinstand naar rechts drukken.

Hierbij is te zien dat de spaken bovenaan aan de binnenkant van het wiel uitgerekt worden en aan de onderkant van het wiel juist de buitenste spaken. Let wel: ook spaak B en C worden opgerekt alleen dan niet in de positie waar ze getekend zijn. Spaak D zit ook bij B (en omgekeerd) en spaak A zit ook bij C (en omgekeerd). ALLE spaken willen dus opgerekt worden maar dan alleen bovenaan aan de binnenkant van het wiel of onderaan aan de buitenkant van het wiel.

Maar daarmee is nog steeds niet verklaard waarom spaak A wel breekt en spaak D niet. Mijn vermoeden is dat de zwaartekracht hierbij ook een rol speelt. Een wiel staat niet op z'n spaken maar hangt aan z'n spaken. De bovenste spaken hebben dus ook nog eens de zwaartekracht van de fiets op te vangen. Daarmee heb je dus de grootste kracht aan de spaken bovenaan die aan de binnenkant van het wiel zitten van het wiel dat aan de buitenkant van de bocht zit.

Maar niet alleen de plaats van de spaak en de zwaartekracht spelen een rol. Er zijn honderden velomobielrijders met soms nog zwaardere rijders dan ik. Hoe komt het dan toch dat ik zoveel spaakbreuk heb? Daar moet dus nog een andere oorzaak bij komen. Die zal liggen bij mij of bij mijn route denk ik. Ik denk dan aan mogelijke oorzaken als de manier waarop een bocht genomen wordt, hoe vaak er in een bocht een opritje op- en/of afgereden wordt.

Tot slot nog een foto van een echte probleemspaak A. Op de naaf staat een 3 geschreven met blauwe stift. Dit is voor mij een indicatie dat ik daar een spaak heb vervangen en daar 3 ringetjes achter de kop heb gedaan. Mocht ik ooit spaakbreuk hebben bij een spaak waar een getal bij staat, dan weet ik dat er een spaak MET ringetjes gebroken is en weet ik dat ik naar een andere oplossing moet zoeken. Maar dat is tot dusver vermoedelijk nog niet gebeurd. Ik zeg vermoedelijk omdat ik in het linker wiel ergens een keer een fout in de statistieken heb gemaakt omdat ik op 10 spaken uit zou komen terwijl er maar 9 spaken A in een wiel zitten.

Maar goed, de foto van een spaak met de 3 messing ringetjes achter de kop:

Bovenstaand verhaal is waarom ik denk dat juist 'spaak A' breekt en niet de rest.

Let wel: dit is mijn idee over de oorzaak van mijn spaakbreukproblemen en dus mogelijk niet de waarheid.

Mocht iemand nog andere ideeën hebben of mogelijk ontbrekende dingen zien in mijn verhaal of mogelijk zelfs fouten, laat maar weten.